حرم امام حسین ‌(ع)، کی و چگونه ساخته شد؟ 

پیدایش سرزمین کربلا به دوران بابلی‌ها بازمی‌گردد  . در آن زمان این سرزمین مجموعه‌ای از روستاها بوده است که برای بابلی‌ها تقدس خاصی داشته است  . 

<** ادامه مطلب... **>

نام‌های کربلا

یکی دیگر از نام‌های کربلا "کور بابل" بوده است و معنای آن به زبان عربی یعنی مجموعه‌ای از روستاهای بابلی. بسیاری از پژوهشگران معتقدند که کربلا به سان مادر بسیاری از روستاهایی بود که در حد فاصل شام و فرات قرار داشته‌اند و نیز مادر تمدن‌های بین‌النهرین بوده که مرکز عبادت در آن زمان نیز تلقی می‌شد  .

این سرزمین به دلیل موقعیت آب و هوایی و حاصل‌خیز بودن خاکش، شاهد بسیاری از اقوام مختلف در طول تاریخ بوده است که از جمله آنان می توان به کلدانی‌ها، تنوخیین و لخمیین و مناذره اشاره کرد. کربلا نام‌های متعددی در تاریخ داشته که از آن جمله می‌توان به "الطف" اشاره کرد که به معنی "لطیف‌ترین" است. این نام به این دلیل برای کربلا انتخاب شده که این سرزمین در حاشیه‌ رودخانه‌ علقمه‌ای که شعبه‌ای از فرات بوده است، مستقر بود و آب کربلا نیز از این شعبه تأمین می‌شد  .

از دیگر نام‌های ثبت شده‌ کربلا در تاریخ، نینوا، شفیه، عقر، نواویس، عین‌التمر و ام‌القری است. اما این سرزمین از زمانی شهرت تاریخی خود را به دست آورد که امام حسین(ع) و خاندان و صحابه وی در سال 61 هجری قمری مصادف با 680 میلادی در این سرزمین به شهادت رسیدند  .

تاریخ بارگاه امام حسین(ع )‌

اولین علامت بارگاه امام حسین(ع) از سوی قبیله‌ بنی‌اسد که در نزدیکی کربلا سکنی گزیده بودند، بنا نهاده شد. آنها مراسمی خاص برای به خاک سپردن سید‌الشهدا(ع  ) برگزار کردند و علامتی بر قبر شریف وی گذاشتند که سایبانی کوچک بر قبر حضرتش بود  . با بر سر کار آمدن مختار‌بن‌ابی‌عبیده ثقفی که حکومتش را به نام خون‌خواهی از قاتلان حسین(ع) در کوفه برقرار کرده بود، این بارگاه پیش از پیش مورد توجه قرار گرفت  .

از آن به بعد شیعیان رهسپار زیارت قبر شریف امام حسین(ع) و اهل‌بیت و صحابه آن حضرت شدند و این قبر به قبله‌گاهی برای شیعیان به‌خصوص در کوفه، مدائن و شهر بصره تبدیل شد و مختار در آن زمان بنایی در اطراف قبر شریف امام حسین(ع) ساخت و روستایی در آن منطقه تشکیل شد  .

دشمنی خلفا و محبت مردم

حرم حسینی(ع) در طول تاریخ از یک سو همیشه مورد دشمنی خلفا و کژدینان و از طرف دیگر مورد علاقه مردم بوده است. در آغاز حکومت عباسی‌ها، زمینه برای زیارت قبر شریف امام حسین(ع) از سوی مسلمانان فراهم شد و این روال ادامه داشت تا زمان هارون‌الرشید، پنجمین خلیفه عباسی که در سال 193 هجری قبر شریف امام حسین(ع) و تمامی خانه‌های اطراف آن را ویران کرد  .

پس از هارون‌الرشید، بنایی دیگر بر آرامگاه سید‌الشهداء(ع) ساخته شد که تا سال  233 هجری قمری یعنی به خلافت رسیدن متوکل عباسی بر جای ماند؛ اما متوکل عباسی پای خود را در همان مسیری گذاشت که هارون‌الرشید گذاشته بود و سیاست حکومت خود را، سیاست دشمنی با اهل‌بیت(ع) قرار داد. متوکل عباسی که عشق و محبت به حسین(ع) را ریشه در حب اهل‌بیت(ع) می‌دانست و طاقت دیدن افزایش زائران گسترده‌ بارگاه امام حسین(ع) را نداشت، دستور منهدم ساختن قبر شریف امام(ع) و تمامی خانه‌های اطراف آن را صادر کرد و زیارت امام حسین(ع) را ممنوع کرد.

متوکل عباسی تمام آن منطقه را زیر‌و‌رو کرد و سپس سراسر آن منطقه را پر از آب کرد. در تاریخ این واقعیت ثبت شده است که شخصی به نام "دیزج" که یهودی‌الاصل بود، مأمور متوکل عباسی برای کشتن زائران امام حسین(ع) شده بود. این شخص مأموریت آن را داشت که هر زائری را که برای زیارت قبر امام حسین(ع) به آن مناطق پا می‌گذاشت، از دم تیغ بگذراند. بعد از آن که متوکل عباسی در سال 247 هجری به هلاکت رسید، بار دیگر بنای بسیار بزرگی بر مزار امام حسین(ع) ساخته شد؛ به گونه‌ای که این بنا آن‌قدر ارتفاع داشت که مردم از دور‌دست آن را تشخیص می‌دادند و برای زیارت به سوی آن رهسپار می‌شدند. از آن به بعد بسیاری از علویان توانستند خانه‌های خود را در نزدیکی قبر شریف امام حسین(ع) در کربلا بنا نهند که در رأس آنان "ابراهیم المجاب بن محمد العابد بن الامام موسی بن جعفر(ع)" قرار داشت و او اولین علوی‌ای بود که در سرزمین کربلا سکنی گزید و این حادثه در سال 247 هجری اتفاق افتاد.

نقشه ساختمان حرم امام حسین(ع)

محل دفن حضرت امام حسین(ع) یا همان گودال قتلگاه، اکنون دارای سقفی است که روی آن صندوقی نهاده شده است. ضریح متبرک این بارگاه در میان روضه منوره قرار گرفته که همان نیز در بین مسجد (مسجد بالا سر و مسجد پشت سر) و در طرف پایین پا در زاویه روضه قبور شهداست. این مجموعه هم‌اکنون حرم امام حسین(ع) را تشکیل می‏دهد و حرم نیز میان رواق و رواق در وسط صحن است. ضریح مقدس در وسط واقع است و از نقره خالص ساخته شده که در پیش روی آن با طلا و به خط نسخ نوشته شده: "ولا تحسبن الذین قتلوا فی سبیل الله امواتا بل احیاء عند ربهم یرزقون" و در بالای سر، "آیه نور" نوشته شده است. صحن مطهر حسین(ع)‌ دارای هفت باب است که عبارتند از: باب قبله که ساعتی بر فراز آن نصب است، باب قاضی‌الحاجات، باب زینبیه که در حدود تل زینبیه قرار دارد، باب سلطانی، باب بازار بزازها، باب سدره که در شمال صحن بوده و به بازار و اطراف راه دارد و باب صافی که به در بین‌الحرمین نیز معروف است.

حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام فرمود: "نماز در چهار مکان کامل خوانده می‏شود: مسجد‌الحرام (مکه)، مسجدالرسول (مدینه)، مسجد کوفه، و حرم امام حسین علیه‌السلام."

ضریح شش‌گوشه

در میان اقوال مورخان درباره چگونگی دفن حضرت سیدالشهداء(ع) و یاران باوفای آن حضرت اندک تفاوتی، دیده می‌شود.

شیخ مفید پس از ذکر اسامی هفده نفر از شهیدان بنی‌هاشم که همگی از برادران و برادرزادگان و عموزادگان امام حسین(ع)‌ بودند، می‌نویسد: آنان پایین پای آن حضرت در یک قبر (گودی بزرگ) دفن شدند که هیچ اثری از آن نیست و فقط زائران با اشاره به زمین در طرف پای امام(ع)‌ آنان را زیارت می‌کنند و علی بن الحسین(ع)‌ (علی‌اکبر) از جمله آنان است، برخی گفته‌اند: محل دفن علی‌اکبر نسبت به قبر امام حسین(ع)‌ نزدیک‌ترین محل است.

شیخ همچنین می‌گوید: ‌پس از بازگشت عمر بن سعد از کربلا، جماعتی از بنی‌اسد که در غاضریه سکونت داشتند، آمده و بر پیکر امام حسین(ع)‌ و یارانش نماز گذاردند و آن حضرت را همان جایی که الآن قبر اوست، دفن کردند و علی ابن الحسین (علی‌اکبر)‌ را در پایین پای پدر به خاک سپردند. سپس برای دیگر شهیدان از اهل‌بیت و اصحاب، حفیره‌ای کندند و همه آنان را در آن به صورت دسته‌جمعی دفن کردند و عباس بن علی(ع)‌ را در راه غاضریه، در همان محلی که به شهادت رسید و اکنون قبر اوست، به خاک سپردند.